Dị ứng da diễn ra phổ biến ở nhiều người bởi những nguyên nhân khác nhau. Nếu tình trạng dị ứng ở da nghiêm trọng có thể dẫn đến nhiễm khuẩn da, để lại sẹo và ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Cùng tham khảo bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về nguyên nhân, cách điều trị, phòng ngừa, cách phòng tránh hiệu quả hơn.
Dị ứng da là gì?
Dị ứng da là tình trạng da bị kích ứng do phản ứng của hệ thống miễn dịch với các chất gây dị ứng. Khi một tác nhân nào đó (gọi là chất gây dị ứng) xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ phản ứng mạnh mẽ hình thành các triệu chứng trên da. Dị ứng da có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm rối loạn hệ miễn dịch, thuốc và nhiễm trùng.
Dưới đây là một số loại dị ứng thường gặp:
- Dị ứng thức ăn: Gây ra phản ứng khi cơ thể tiếp xúc với một số thực phẩm như hải sản, đậu phộng, sữa hoặc trứng.
- Dị ứng thời tiết: Một số người có thể bị dị ứng với sự thay đổi thời tiết, chẳng hạn như lạnh, nóng hoặc độ ẩm cao.
- Dị ứng hóa chất: Da ngứa, nổi mẩn đỏ hoặc sưng do tiếp xúc với chất gây dị ứng qua các sản phẩm bôi/tiếp xúc trực tiếp lên da.
- Dị ứng thuốc: Một số loại thuốc có thể gây phản ứng dị ứng, thậm chí sốc phản vệ trong trường hợp nghiêm trọng.
- Dị ứng cơ địa: Đây là tình trạng tăng mẫn cảm, liên quan tới cơ địa của người bệnh, khiến họ thường xuyên gặp các vấn đề về dị ứng.
- Ngoài ra, dị ứng da cũng có thể xuất phát từ các yếu tố môi trường (bụi bẩn, phấn hoa), vật nuôi (lông chó, mèo) hay do côn trùng cắn (nọc độc của ong, muỗi, nhện,...).
Dị ứng da là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ gây triệu chứng trên da
Triệu chứng thường gặp của dị ứng da
Biểu hiện dị ứng trên da có thể thay đổi tùy theo nguyên nhân, cơ địa, tình trạng sức khỏe của từng người. Dưới đây một số dấu hiệu phổ biến mà nhiều người thường gặp phải:
Nổi mề đay
Đây là một trong những triệu chứng điển hình của dị ứng da. Vùng da tiếp xúc với tác nhân dị ứng sẽ nổi mẩn đỏ dạng mảng lớn hoặc dưới dạng các hạt nhỏ li ti. Nếu gãi, cọ xát nhiều có thể lan rộng vùng ngứa khiến tình trạng khó chịu tăng lên.
Ngứa, châm chích da
Cảm giác ngứa, châm chích hay xót, buốt có thể xuất hiện trên da khi bị dị ứng. Người bệnh sẽ cảm thấy rất khó chịu, bứt rứt như kiến bò trên da hay ngứa rồi vô tình gãi đến trầy xước da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và viêm nhiễm.
Dị ứng da gây ngứa, châm chích rất khó chịu
Bong tróc da
Da có thể trở nên khô, bong tróc từng vùng da nhỏ hoặc theo mảng lớn. Tình trạng có thể xảy ra ở các khu vực như tay, chân, vùng mặt, gây cảm giác khó chịu và làm giảm tính thẩm mỹ.
Sưng đỏ da
Tình trạng sưng tấy có thể xuất hiện sau khi da bị dị ứng, kèm ngứa hoặc không. Nhiều người có thể bị sưng ở vùng môi cho thấy cơ thể đang phản ứng với các tác nhân gây dị ứng. Ngoài các triệu chứng trên da, người mắc dị ứng còn có thể gặp những biểu hiện khác như:
- Mệt mỏi và chán ăn.
- Đau họng, buồn nôn.
- Nóng rát da.
- Hắt hơi và suy hô hấp.
- Sốc phản vệ: Đây là tình trạng nghiêm trọng nhất, có thể đe dọa tính mạng. Dị ứng trên da có thể kèm theo triệu chứng khó thở, sưng họng hoặc giảm huyết áp nhanh chóng.
Dị ứng da có thể do sốc phản vệ kèm theo khó thở, giảm huyết áp nhanh chóng
Nguyên nhân chính gây dị ứng da
Nguyên nhân dẫn đến dị ứng da rất đa dạng, trong đó một số tác nhân phổ biến nhất bao gồm:
- Niken: Kim loại này thường có mặt trong đồ trang sức, khóa quần jean, mỹ phẩm, xà phòng và dầu gội đầu.
- Kem chống nắng và thuốc xịt bọ: Một số thành phần trong các sản phẩm này có thể kích thích da, gây ra phản ứng dị ứng.
- Các loại thuốc bôi ngoài da: Như thuốc kháng sinh hay kem xịt muỗi, kem dưỡng,... có thể gây dị ứng ở những người nhạy cảm.
- Nước hoa: Thành phần hóa học, chất tạo hương trong nước hoa có thể gây kích ứng da, đặc biệt ở những người có làn da nhạy cảm.
- Sản phẩm tẩy rửa: Các chất hóa học có trong xà phòng, chất tẩy rửa có thể gây dị ứng da khi tiếp xúc.
- Thực vật: Một số loại cây (như cây thường xuân độc, cây táo gai,...) có thể gây ra phản ứng dị ứng khi tiếp xúc với da.
- Cao su: Cao su dùng để làm găng tay, bao cao su,... cũng có thể gây dị ứng với người có da nhạy cảm.
- Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc phải dị ứng da, bao gồm:
- Nếu trong gia đình có người từng mắc dị ứng da, bạn có nguy cơ mắc phải cao hơn.
- Những người làm việc trong môi trường hóa chất hoặc thường xuyên sử dụng sản phẩm tẩy rửa mạnh có nguy cơ bị dị ứng trên da cao hơn.
- Các yếu tố môi trường: Thực phẩm, thời tiết, lông thú, thuốc, hóa chất, nấm mốc và côn trùng cũng là những yếu tố có thể dẫn đến dị ứng trên da.
Dị ứng da có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau
Đối tượng có nguy cơ mắc dị ứng da
Dị ứng da là tình trạng phổ biến có thể xảy ra ở bất kỳ ai nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn, cụ thể là:
- Người có tiền sử gia đình mắc các bệnh dị ứng như: Viêm da dị ứng, hen suyễn,...
- Người làm việc trong môi trường hóa chất, tiếp xúc với hóa chất độc hại như: Thợ hàn, thợ sơn hay công nhân hóa chất, công nhân môi trường,...
- Người mắc các bệnh da liễu như: Eczema hoặc chàm có nguy cơ cao hơn bị dị ứng da do da rất nhạy cảm.
- Người có hệ miễn dịch yếu do mắc các bệnh mãn tính hoặc ung thư.
- Người sống trong môi trường ô nhiễm.
- Người thường xuyên tiếp xúc với động vật, khói bụi, vải sợi dệt,...
- Người có thói quen vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường sống không đúng cách.
Dị ứng da rất dễ gặp ở người sống trong môi trường bị ô nhiễm
Biến chứng thường gặp của dị ứng da
Dị ứng da không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Một số biến chứng thường gặp bao gồm:
Nhiễm trùng da
Khi da dị ứng gây ngứa, mẩn đỏ thì hành vi gãi là phản xạ. Điều này khiến da dễ trầy xước. Từ đó vi khuẩn có thể xâm nhập và gây ra nhiễm trùng, dẫn đến tình trạng viêm, mưng mủ, có dịch,... khiến dị ứng da trầm trọng hơn.
Sẹo
Những tổn thương trên da do dị ứng có thể để lại sẹo vĩnh viễn. Sẹo có thể gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến tâm lý, công việc, cuộc sống người bệnh. Nhất là ở những vị trí như mặt, cánh tay, chân.
Viêm da mãn tính
Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng dị ứng có thể trở thành mãn tính, triệu chứng sẽ kéo dài và khó kiểm soát hơn.
Dị ứng da không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh
Các phương pháp chẩn đoán dị ứng da
Việc nhận diện sớm và điều trị kịp thời khi có dấu hiệu dị ứng sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị và phòng ngừa các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Dưới đây là các phương pháp giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh:
Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ thực hiện khám tổng quát và xem xét kỹ lưỡng các dấu hiệu trên da, cơ thể bệnh nhân để đánh giá các triệu chứng. Thêm vào đó, bác sĩ có thể hỏi về tiền sử bệnh của bệnh nhân, nghề nghiệp, thói quen sinh hoạt, các sản phẩm sử dụng hàng ngày, ... để tìm ra nguồn gốc nghi ngờ gây dị ứng.
Thăm khám cận lâm sàng
Sau thăm khám lâm sàng, bệnh nhân có thể cần thực hiện thêm các thử nghiệm sau để chẩn đoán chính xác nguyên nhân, vấn đề dị ứng và tìm ra cách điều trị tận gốc:
- Thử nghiệm áp da: Đây là một phương pháp quan trọng trong chẩn đoán dị ứng da, đặc biệt là khi nghi ngờ viêm da tiếp xúc (ACD). Phương pháp này giúp phát hiện các dị nguyên mà bệnh nhân có thể không nhận ra.
- Thử nghiệm "thử thách": Đối với một số chất nghi ngờ như nước hoa hoặc dầu gội, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân sử dụng chất đó xa khu vực tổn thương da để quan sát phản ứng. Đây là cách để xác định chính xác nguyên nhân gây dị ứng.
Bác sĩ cần khám lâm sàng, quan sát kỹ triệu chứng để chẩn đoán vấn đề dị ứng da chính xác
Phương pháp điều trị dị ứng da
Khi bị dị ứng da, mục tiêu điều trị chính là làm giảm các triệu chứng và ngăn ngừa nhiễm trùng. Dưới đây là các phương pháp điều trị hiệu quả:
Sử dụng thuốc không kê đơn
Một số sản phẩm thuốc bôi ngoài da giúp giảm triệu chứng dị ứng bệnh nhân có thể mua và sử dụng như:
- Kem Hydrocortisone: Giúp giảm viêm và ngứa, thích hợp cho các tình trạng dị ứng nhẹ.
- Kem dưỡng da Calamine: Có tác dụng làm dịu da, thích hợp cho các vùng da bị kích ứng.
- Thuốc kháng Histamine: Giúp giảm ngứa và các triệu chứng dị ứng.
Sử dụng thuốc kê đơn
Nếu triệu chứng không giảm, bác sĩ có thể kê Corticosteroid tại chỗ hoặc đường uống cho những trường hợp nặng hơn. Corticosteroid tại chỗ có thể là Triamcinolone 0,1% hoặc Betamethasone Valerate 0,1%.
Đối với những trường hợp có bọng nước hoặc mụn nước, bác sĩ có thể chỉ định thuốc Corticosteroid uống (Prednisone) với liều lượng phù hợp trong 7-14 ngày.
Dùng thuốc trị dị ứng da theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa
Chăm sóc tại chỗ
Bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân xây dựng chế độ chăm sóc, vệ sinh, thay đổi thói quen sống, dinh dưỡng để tăng cường hiệu quả điều trị, bao gồm:
- Dùng thuốc uống, thuốc bôi theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.
- Hạn chế căng thẳng và duy trì hoạt động thể chất thường xuyên.
- Thăm khám định kỳ để theo dõi tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết.
- Nhận biết và tránh xa các chất gây dị ứng như hóa chất, mỹ phẩm hoặc thực phẩm dễ gây dị ứng.
- Lựa chọn các sản phẩm tẩy rửa, dưỡng da không chứa hóa chất độc hại hoặc các thành phần dễ gây kích ứng.
- Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời.
- Thực hiện chăm sóc hỗ trợ như chườm lạnh, cuốn băng gạc để làm dịu triệu chứng và hỗ trợ quá trình lành da.
Khi bị dị ứng da cần thực hiện đúng hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ
Biện pháp phòng ngừa dị ứng da
Để kiểm soát và hạn chế diễn tiến của dị ứng da, việc duy trì một chế độ sinh hoạt hợp lý và lựa chọn sản phẩm phù hợp là rất quan trọng. Dưới đây là một số thói quen có thể giúp bạn cải thiện tình trạng này:
- Tham gia vào các hoạt động thể chất, chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thể dục thường xuyên, giúp tăng cường sức khỏe tổng quát giảm căng thẳng, một yếu tố kích thích dị ứng.
- Nhận diện và hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như hóa chất, mỹ phẩm, thực phẩm hoặc phấn hoa.
- Hạn chế tiếp xúc với các yếu tố kích hoạt, đặc biệt là ánh nắng mặt trời nếu bạn có viêm da tiếp xúc nhạy cảm với ánh sáng.
- Thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền, hoặc các hoạt động giải trí có thể giúp bạn kiểm soát căng thẳng, từ đó giảm nguy cơ bùng phát dị ứng da.
- Vệ sinh da đúng cách mỗi ngày với sản phẩm dịu nhẹ để tăng cường sức khỏe da, hạn chế bị dị ứng.
- Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp bác sĩ theo dõi tình trạng bệnh, điều chỉnh phương pháp điều trị nếu cần thiết và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
Hãy tăng cường đề kháng cơ thể để hạn chế dị ứng da
Các câu hỏi thường gặp
Dị ứng da có tái đi tái lại không?
Dị ứng da thường xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm việc tiếp xúc với các chất gây dị ứng, thay đổi môi trường và rối loạn trong hệ miễn dịch. Do đó, vấn đề này có thể tái đi tái lại thường xuyên nếu người bệnh không kiểm soát tốt các tác nhân gây dị ứng, thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh.
Bị dị ứng da cần kiêng gì?
Người bị dị ứng da cần tránh một số yếu tố có thể kích thích da như: Hóa chất, dung môi, chất tẩy rửa, nước hoa và thành phần trong các sản phẩm chăm sóc da. Đôi khi họ cũng cần tránh các tác nhân gây phản ứng có từ vải, khói thuốc, thực phẩm,... đồng thời duy trì tâm trạng ổn định để tránh căng thẳng quá mức là điều cần thiết giúp hạn chế dị ứng da nghiêm trọng hơn.
Dị ứng da có lây không?
Dị ứng da không lây từ người này sang người khác. Đây là một phản ứng của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng (dị nguyên) và không phải là một bệnh truyền nhiễm.
Kết luận
Dị ứng da dù không nguy hiểm nhưng có thể gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Nhận biết sớm các triệu chứng, nguyên nhân và có chế độ sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp bạn kiểm soát tình trạng này hiệu quả hơn. Nếu bạn có triệu chứng dị ứng, hãy liên hệ với PhenikaaMec tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị sớm.
